Συνεχίζω το προηγούμενο σημείωμά μου για τη σχέση βιώματος και γραφής, την απαραίτητη μετουσίωση, την απόκλιση στην πρόσληψη, και το πώς μια δυνατή προσωπική εμπειρία μπορεί να μετατραπεί σε θέμα της αφήγησης.
Εχθές στη Λέσχη Ανάγνωσης (που συντονίζω για τέταρτη χρονιά με θέμα «Γυναίκες Συγγραφείς του 20ού Αιώνα», στον Πολυχώρο Μεταίχμιο), συζητήσαμε για δύο βιβλία με κοινή θεματική: Το αυτοβιογραφικό έργο της Σιμόν ντε Μποβουάρ «Ένας Πολύ Γλυκός θάνατος» και το έργο της Τζοάνα Καβέννα, μια σύγχρονης Αγγλίδας πεζογράφου, «Η ένδοξη παραίτηση της Ρόζα Λέιν». Το θέμα ήταν η απώλεια της μητέρας, και μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε δύο διαφορετικούς τρόπους χειρισμού μιας τόσο συγκλονιστικής εμπειρίας.
Ανάμεσα στη γραφή των δύο έργων μεσολαβεί η απόσταση πενήντα ετών και πέρα από τη διαφορετική τεχνική και γραφή βλέπουμε πως η Μποβουάρ «επιτίθεται» στο θέμα, γράφει χωρίς να κρύβεται και να κρύβει, ενώ η Καβέννα το προσεγγίζει διστακτικά και πριν το «κυκλώσει», θα θρηνήσει πολλές «εικονικές» απώλειες (δουλειάς, εραστή, φίλων) για να ανακαλύψει «έκπληκτη» η ίδια πως πενθεί και πως αυτός είναι ο λόγος της βαθύτερης υπαρξιακής κρίσης της.
Ο διαφορετικός τρόπος χειρισμού μαρτυρά την πολιτισμική διαφορά αλλά και τη χρονική στιγμή. Η μια γράφει στα μέσα του εικοστού αιώνα κι η άλλη στη αρχή του εικοστού πρώτου, όπου η υστερική αναζήτηση της ευδαιμονίας και οι επιταγές του σύγχρονου τρόπου ζωής προτάσσουν ένα ατελέσφορο Ηappiness Project που δεν αφήνει περιθώρια για σκέψεις σχετικά με «μελαγχολικά» θέματα της ζωής: πένθος, γηρατειά, ασθένειες.
Τα δύο βιβλία προκάλεσαν μια από τις πλέον ουσιαστικές συζητήσεις αυτής της λέσχης, και ήταν ίσως η πρώτη φορά που δεν υπήρξαν σοβαρές διαφωνίες και αντιπαραθέσεις. Νομίζω πως το θέμα των δύο βιβλίων κινητοποίησε μέσα τους μια ανάγκη συγκατάβασης και διάθεση επικοινωνίας του συναισθήματός τους: μια κοινή για όλους μας ανθρώπινη εμπειρία, δεν άφηνε περιθώρια για άστοχες διαφωνίες.
Ένας τρόπος για να αφαιρέσεις την εξουσία από τον θάνατο είναι να μοιραστείς την εμπειρία, να περιγράψεις τα συναισθήματα.
Χαίρομαι αυτές τις συζητήσεις στη λέσχη κι απολαμβάνω τους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης των βιβλίων, ενώ για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται η ρήση -νομίζω του Ιταλο Καλβίνο- πως με κάθε καινούργια ανάγνωση το βιβλίο αποκτά καινούργια ζωή, ή μήπως είπε ζωή;
blog 