Σάς γράφω από το Visby, μια ακτή στο σουηδικό νησί Gotland. O μόνος τρόπος να γράψω ένα μπλογκ είναι να υποδυθώ ότι γράφω ένα γράμμα – και βλέπουμε. Δεν ξέρω τι ακριβώς γίνεται με τα μπλογκ. Μια φορά μάλιστα μπλέχτηκα σε μια τεράστια συζήτηση επειδή έγραψα ότι τα μπλογκ δεν είναι αυτοσκοπός και μερικοί μπλόγκερ κόντεψαν να με πνίξουν (διαδικτυακά). Αλλά έχει ο καιρός γυρίσματα. Σχεδόν σ’ όλη την ενήλικη ζωή μου αρθρογραφούσα συστηματικά και μερικές φορές μού λείπει η αρθογραφία. Αποφάσισα να αντιμετωπίσω αυτό το δεκαπενθήμερο ως ένα αρθογραφικό μπαράζ. Ελπίζω ότι θα μου δίνετε πάσες για να μην μονολογώ εδώ πέρα.
Σάς γράφω λοιπόν από το Visby. Το χιόνι έχει κατεβεί ώς τη Βαλτική και τα νερά είναι μελανιασμένα. Τη θάλασσα θα την είχα επινοήσει, ακόμη κι αν δεν υπήρχε, επειδή την είχα ανάγκη. Εφτασα βράδυ και σκέφτηκα, σε νησί είμαι, κάπου εδώ υπάρχει θάλασσα. Το πρωί άνοιξα το παράθυρο του δωματίου μου στο Baltic Center of Writers and Translators (www.bcwt.org) κι έπνιξα μια κραυγή. Απέναντί μου βρισκόταν το καμπαναριό μιας λουθηριανής εκκλησίας, τριγύρω μου μεσαιωνικά τείχη και στο βάθος η θάλασσα. Μόνο οι Βίκινγκς έλειπαν.
Hρθα εδώ για να γράψω. Μού συμβαίνει συχνά. Πρέπει να διαχωρίζω τη ζωή από το γράψιμο για να κυλούν αρμονικά οι μέρες μου. Το γράψιμο έχει μόνο βυθίσματα, καθόλου πετάγματα, όταν κάθομαι στο γραφείο μου. Ολα συμβαίνουν τρομερά αργά. Ενώ εδώ που όλα είναι ξένα και ανησυχητικά, γράφω φυσικά, σαν να αναπνέω. Οχι καλά απαραίτητα, αλλά φυσικά. Ο Πασκάλ δεν έλεγε ότι η δυστυχία του ανθρώπου προέρχεται από την ανικανότητά του να μείνει ακίνητος σ’ ένα δωμάτιο; Ε, λοιπόν, εγώ μένω μια χαρά ακίνητη, αρκεί να μην είναι το δικό μου δωμάτιο. ‘Ένα ξένο δωμάτιο” θα έλεγα σχολιάζοντας το “A room of one’s own” της Βιρτζίνια Γουλφ.
Eνας συγγραφέας, όπως κι ένας αναγνώστης, καλό είναι να ξέρει τα κουσούρια του. Πού γράφει καλύτερα, πού διαβάζει καλύτερα. Εγώ διαβάζω καλύτερα ξαπλωμένη στο αριστερό πλευρό, με την παλάμη γουβιασμένη στον αυχένα. Μερικές διαφημίσεις από Φεστιβάλ Βιβλίου δείχνουν τους αναγνώστες σε ωραίες μπερζέρες, καθισμένους σαν αγάλματα, ή μάλλον για να μην είμαι άδικη, καθισμένους μια χαρά, με σωστή κορμοστασία σαν να έκαναν γιόγκα όλη μέρα και το βιβλίο στο χέρι. Ωραία εικόνα, αλλά στην πράξη χωλαίνει (για μένα τουλάχιστον). Οταν διαβάζω κυλάω προς τα κάτω, ώσπου να οριζοντιωθώ.
Oπως κι αν διαβάζει κανείς, σημασία έχει ότι διαβάζει. Δεν είναι παράξενο ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν διαβάζουν ποτέ; Βέβαια, και σ’ εκείνους θα φαίνεται παράξενο ότι υπάρχουν παράξενα πλάσματα σαν εσάς κι εμένα που ξαπλώνουν μ’ ένα μυθιστόρημα και φέρνουν τα γόνατα στο στήθος, το χέρι στον αυχένα, σαν παραπληγικοί, αντί να κάνουν κάτι πιο ωφέλιμο με τον χρόνο τους, να τον αποσυμπιέσουν π.χ. μπροστά στην τηλεόραση.
Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν σοβαρά ότι ανήκω σε κάποια παραθρησκευτική οργάνωση επειδή δεν έχω τηλεόραση στο σπίτι μου. Και πού να έβλεπαν το ράφι με τα βιβλία πάνω από το κεφάλι μου: την “Εξομολόγηση” του Τολστόι γύρω από τον ρασιοναλισμό του θρησκευτικού συναισθήματος. Τα “Αποσπάσματα του Θεού” από τον θεολόγο Ζακ Ποιέ. Τη βιογραφία του Πατέρα Περιγκιέρ. Εδώ και λίγο καιρό προσπαθώ να καταλάβω (κι αν είναι δυνατόν να νιώσω) τι σημαίνει να είσαι χριστιανός, βαθιά χριστιανός – να πιστεύεις στον Παράδεισο και την Κόλαση. Αυτό υποτίθεται ότι ήρθα να κάνω εδώ. Να τελειώσω ένα δύσκολο κεφάλαιο του βιβλίου μου γύρω από τη ζωή ενός ιερέα.
Η ζωή του ιερέα κι η δική μου συγκλίνουν στη μοναξιά και στο είδος των αναγνωσμάτων. Και στην ανάγκη ενός Θεού. Για τον ιερέα ο Θεός υπάρχει παντού και διαρκώς. Εγώ δυστυχώς επηρεάστηκα σε πολύ τρυφερή ηλικία από το ποίημα του Τεντ Χιουζ, οπου ο Θεός κοιμόταν, ενώ το κοράκι έκανε τις ζαβολιές του. Αλλά υπάρχει πάντα ελπίδα, δεν υπάρχει; Ιδίως αν γράφει κανείς κοιτάζοντας τους τρούλους μιας μητρόπολης.
YΓ.: Ωστόσο, υπάρχει Θεός. Μερικές φορές επισκέπτεται τους ανθρώπους και τους αγγίζει. Μπορείτε να δείτε μια πρόσφατη επίσκεψή του στον ιστότοπο: http://www.youtube.com/athenordelaopera
Αγαπητή κ. Μιχαλοπούλου,
Αν και διαβάζω ελάχιστα, η συνέντευξη σας στο ραδιόφωνο της ΝΕΤ με οδήγησε στο ιστολόγιο του ΕΚΕΒΙ αναζητώντας το διαδικτυακό σας άρθρο.
Δεν έχω κατασταλαγμένη άποψη για τη σχέση Θεού-Ανθρώπων-Βιβλίων ώστε να σχολιάσω το άρθρο σας.
Ωστόσο θα με ενδιέφερε να δω την πρόσφατη επίσκεψή Του στον ιστότοπο: http://www.youtube.com/athenordelaopera αλλά ο σύνδεσμός δεν υπάρχει.
Λέτε να θέλει να καλύψει τα ίχνη Του;
Έγινε λάθος στη μεταγραφή, δυστυχώς. Η σωστή διεύθυνση είναι:
http://www.youtube.com/atenordelaopera
Αγαπητή κ.Μιχαλοπούλου,
σας γράφω από την άλλη άκρη της γης, κάπου ορεινά στη βόρεια Καλιφόρνια. Με θέα ένα δέντρο σαν τεράστιο μπονζάι κι ένα δεντρόσπιτο που καλεί συχνά σε απομόνωση.
Ήθελα απλώς να μοιραστώ τη θέα μου και την κατανόησή μου ότι όσο πιο πολύ ρωτάει κανείς, τόσο προσεγγίζει την απάντηση. Την απάντηση που βρίσκεται ήδη εκεί; εδώ; Και περιμένει.
Χαιρετώ
Πιστεύω ότι συνήθως η απάντηση βρίσκεται μέσα μας. Όπως επίσης και το μπονζάι. Και το δεντρόσπιτο. Βρίσκονται μέσα μας και περιμένουν την ανάκληση.
Χαιρετισμούς στη βόρεια Καλιφόρνια…